Şifreleme Ticaret Platformu Krizi: İdeal ile Gerçek Arasındaki Oyun

Kripto para piyasasında, sıradan bir işlem düşünülenden daha anlamlı bir olaya dönüştü. Başlangıçta bu sadece olağan bir piyasa dalgalanmasıydı, ancak olay geliştikçe, merkeziyetsizlik fikri, ticaret platformlarının hayatta kalması ve tüm sektörün gelişim yönü ile ilgili önemli bir konu haline geldi.

26 Mart'ta, bir işlem platformu Meme coin nedeniyle bir krize maruz kaldı. Bu olayın yöntemi, önceki büyük ölçekli manipülasyonlarla birebir örtüşüyor: Büyük miktarda para toplanıyor, platforma darbe vurmak için kural açıklarından yararlanılıyor.

Bu, ticaret platformu ile saldırganlar arasındaki bir mücadele olmalıydı. Bu platform için 4 milyon dolarlık kayıp acı verici olsa da, ölümcül bir yarası değildir. Ancak, diğer önde gelen borsa ilgili sözleşmeleri hızla devreye aldığında, durum karmaşıklaşmaya başladı. Bu büyük borsalar, derin likiditeleri sayesinde, bu platforma sürekli baskı uygulama kapasitesine sahip olup, bu da onu benzer bir Luna-UST olayının kötü bir döngüsüne sürükleyebilir.

Bu duruma karşılık, platform nihayet tartışmalı bir karar aldı: oylama sonrası ilgili tokenleri kaldırmak. Bu eylem sektörde "kabloyu çekmek" olarak adlandırılıyor ve aslında platformun daha fazla kayba dayanamayacağını kabul etmek anlamına geliyor.

Olayı geri dönüp incelediğimizde, bu platformun yanıtının aslında merkezi borsa (CEX) standart operasyonlarıyla aynı olduğunu görebiliriz. Bu, belki de bu platformdan sonra, tüm zincir ekosisteminin bu "yeni normal"i kademeli olarak kabul edebileceğinin bir işareti olabilir. Yani, tamamen merkeziyetsizlik artık birincil hedef olmayabilir; bunun yerine daha şeffaf bir yönetim mekanizması öne çıkabilir.

Merkeziyetsiz borsa (DEX) gelecekteki gelişim yönü şunlar olabilir: CEX'ten daha yüksek bir şeffaflık sağlarken, şifreleme kültürü idealleri ile sermaye verimliliği arasında bir denge bulmak, sürdürülebilirliği sağlamak için.

Veri platformuna göre, bu platform son iki ayda büyük bir borsa sözleşme işlem hacminin yaklaşık %9'unu oluşturdu. Bu veri, diğer borsaların neden bu kadar şiddetli tepki verdiğini ve potansiyel tehditleri daha başlamadan yok etmeye çalıştığını yeterince açıklıyor.

Son dönemdeki sektör trendlerine baktığımızda, zincir üstü protokollerin genel olarak zorluklarla karşılaştığını görebiliyoruz. Merkeziyetsizlik ilkesine bağlı kalmak giderek daha zor hale geliyor. Örneğin, bir tahmin pazarı platformu büyük yatırımcıların oracle'ları manipüle ederek sonuçları çarpıttığını kabul ederek toplulukta hoşnutsuzluğa yol açtı; bu makalede tartışılan ticaret platformu ise baskı altında "ağ kablosunu çekmeyi" tercih ederek sektörde tanınmış kişilerin eleştirilerine maruz kaldı.

Objektif olarak bakıldığında, bu eleştirilerin hepsinin bir mantığı var. Bu ticaret platformunun seçimi, gerçekten de kesin bir merkeziyetsizlik ilkesinden sapmış durumda ve bunun yerine sermaye verimliliği ve protokol güvenliğini öncelikli hale getirmiştir. Bazı görüşler, bu platformun merkeziyetsizlik seviyesinin, hatta bazı sıkı düzenlemelere tabi merkezi borsa ile kıyaslandığında bile daha düşük olduğunu savunuyor.

Ancak, bu platformun karşılaştığı sorunların, birçok merkezi borsa tarafından gelişim sürecinde yaşandığını da kabul etmemiz gerekiyor. 12 Mart 2020'deki piyasa çalkantısında, bu platformu eleştiren kişilerin kurduğu borsa bile, aşırı önlemler almadıkları takdirde tüm şifreleme endüstrisi için felaket sonuçlar doğurabilirdi.

Merkeziyetsizlik ve merkezileşme arasındaki seçim, klasik bir etik ikilemi andırıyor. Merkeziyetsizliğe ulaşma çabası, belirli bir ölçüde sermaye verimliliğinden feragat etmeyi gerektirirken, aşırı merkezileşme ise fonların serbest akışını etkileyebilir.

Bu platformun organizasyon yapısı nispeten karmaşıktır ve bir konsensüs katmanı ile iki iş katmanını içerir. Bu yapının karmaşıklığı, platformun yüksek kontrolünün kaçınılmaz bir sonucudur. Türev işlem platformları sıralamasında, bu platformun yeniliği yapının kendisinde değil, "ölçülü merkeziyetçilik" yaklaşımını benimseyerek, diğer başarılı platformların deneyimlerini örnek alması ve token listeleme ile airdrop stratejileri ile birlikte, piyasa katılımcılarını sürekli olarak teşvik etmesiyle, merkezi borsa tarafından domine edilen türevler pazarında kendine bir yer edinmesidir.

Bu yaklaşım, bu platformu savunmak için değil, mevcut türevlerin merkeziyetsiz ticaret platformlarının durumunu yansıtmak içindir. Mutlak merkeziyetsiz yönetişim sağlamak, kara kuğu olaylarına karşı başa çıkmayı zorlaştırır, hızlı bir şekilde tepki vermeyi imkansız kılar. Etkili bir şekilde başa çıkmak için, belirli bir merkeziyetçilik kontrolü gereklidir.

Dikkate değer olan, merkezileşme derecesinin de katmanlı olduğudur. Bu platformun merkezileşmesi esas olarak protokol değişikliklerinde ortaya çıkmaktadır. Bu makalenin odak noktası merkezileşme derecesini tartışmak değil, sermaye verimliliğinin doğal olarak yeni nesil zincir içi protokollerin bu yönde gelişmesini teşvik edeceğini vurgulamaktır — yani biraz daha yüksek bir merkezileşme derecesi ile daha yüksek sermaye verimliliği elde etmek.

Bu platformun benzersizliği, merkezi borsa verimliliğini sağlamak için zincir üstü yapı kullanması, likidite çekmek için token ekonomisini kullanması ve güvenliği sağlamak için özelleştirilmiş teknoloji yığını kullanmasıdır. Ancak, bu modelin potansiyel riski, token ekonomisinin sürdürülebilirliğindedir. Platformun, özellikle yüksek kaldıraçlı sözleşme pazarlarında, protokol gelirinin normal işleyişini sürdürmek için yeterli kontrol gücüne sahip olması gerekmektedir.

Şu anda, platformun 16 düğümünden 5'ini platform vakfı kontrol etmektedir, ancak staking oranında, vakfın toplam miktarı 330 milyon platform token'ıdır ve bu, tüm düğümlerin %78.54'ünü oluşturarak 2/3 çoğunluğundan çok daha fazladır. Bu yüksek derecede merkeziyetçi yönetim yapısı sektörde endişe ve eleştirilere yol açmıştır.

Son altı ay içindeki güvenlik olaylarını incelediğimizde, bu platformun sermaye verimliliği ile uzlaşma sürecine doğru ilerlediğini görebiliyoruz. Yine de, bazı projelere kıyasla, bu platform risk sermayesi, airdrop, iç tasfiye gibi tartışma yaratabilecek davranışları mümkün olduğunca azaltmaya çalışmış, nispeten normal bir ürün biçimini korumuş ve işlem ücretleri aracılığıyla kazanç elde etmeyi ummuştur.

Sonsuz sözleşme ticaretinin zincir üzerindeki katı talebini göz önünde bulundurarak, bu modelin piyasa tarafından kabul edilmesi muhtemeldir. Ancak, bu krizden sonra platformun kurucularının ve ekibinin zihniyetinin değişip değişmeyeceği daha dikkat çekici bir konudur. Mevcut felsefelerine sadık mı kalacaklar yoksa daha fazla kural koyup geleneksel borsa ile mi birleşecekler?

Başka bir deyişle, düşünmemiz gereken şu: tamamen şeffaf protokol kurallarının tüm pazarın açık bir avlanmasına yol açması, zincir üzerindeki protokollerin katlanması gereken bir sancı mı, yoksa zincir üzerindeki göç sürecinin gerilemesine mi yol açacak?

Merkeziyetsizleşme ilkesine mi bağlı kalmalıyız, yoksa doğrudan sermaye verimliliğine mi teslim olmalıyız? Bu giderek karmaşıklaşan dünyada, ara alanın giderek daraldığı görülüyor. Kısmi merkeziyetçilik, şeffaf kurallar ve gerektiğinde müdahale modelini mi seçeceğiz, yoksa %100 merkeziyetçilik, kapalı kutu operasyonlar ve her an müdahale modelini mi?

2008 finans krizinin ardından, ABD hükümetinin doğrudan piyasayı kurtarma eylemi, vergi mükelleflerinin çıkarlarını feda ederek Wall Street'i kurtarma olarak görülüyordu; bu uygulama Bitcoin'in doğuşunu tetikledi. Bugün ise, bu platformun krizi, eski bir senaryonun yeni bir versiyonu gibi görünüyor; tek fark, kurtarılmayı bekleyen zincir üzerindeki finansal kurumların karakter haline gelmesidir.

Bu krizden sonra, birçok tanınmış sektör temsilcisi bu platformu eleştirdi ve merkeziyetsizlik ilkesine bağlı kalmasını talep etti. Bu, zincir üzerindeki ticari rekabetin devamını da yansıtıyor. İlginç bir şekilde, daha önce birbirlerini eleştiren bazı kişiler bu konuda aynı cephede buluştu.

Şifreleme dünyasındaki satranç tahtasında, bir kez katıldığınızda, bir piyon olmayı göze almalısınız. İster zincir üzerinde ister zincir dışında, mutlak idealler ile göreceli sınırlar arasında bir denge bulmalıyız.